Nieuw adres

Sinds enige tijd is deze blog verhuisd naar de website van 'Emovisie', mijn praktijk voor counselling & coaching  (met dank aan Petra Blankwaard van Indigo Webstudio).

Daarnaast schrijf ik tevens voor Keepondreaming en Menscentraal (in organisaties).

De blog 'Chronisch Wakker' ben ik geheel op persoonlijke titel gestart, met als doel om buiten het beroepskader o.a. ook mijn eigen meningen en zienswijzen te kunnen verwoorden - geheel los van welke beweging of organisatie dan ook. Ook hier komen onderwerpen m.b.t. 'mens en emotie' dikwijls aan de orde.

Vanzelfsprekend heet ik u van harte welkom!

Met vriendelijke groet,

Jaap Wakker

Doe je best

Terwijl ik op een lift van een bekende stond te wachten pikte ik wat flarden van een gesprek tussen twee mannen die vlakbij mij stonden op. Een van hen was druk aan het praten. Hij stond ietwat gebogen, zijn hoofd druk maar krampachtig tussen zijn schouders bewegend. “Ja, ik doe mijn best, weet je,” hoorde ik hem zeggen en zag hem vervolgens ietwat schichtig om zich heen kijken, terwijl hij een paar onzeker aandoende stapjes achterwaarts deed en weer tot dichtbij de man voor hem terug kwam.  Kort grijnsde hij naar de ander maar wachtte er geen reactie mee af omdat zijn blik zich vanuit een nog dieper gebogen houding naar de stoeptegels wendde. De andere man stond kaarsrecht en bijna bewegingloos tegenover hem. Alleen op momenten dat zijn gesprekspartner wat langer naar de tegels keek durfde hij kennelijk om zich heen te kijken. Vlug zoekend, alsof hij een aanknopingspunt zocht om zich voor verder aanhoren te kunnen verontschuldigen. “Ik doe alles waar ze om vragen, zo goed als ik kan, maar het is gewoon nooit goed genoeg. Volgens mij zijn ze eigenlijk gewoon op zoek naar een robot en willen ze me gewoon weg hebben,” hoorde ik de eerste verder vertellen. “Maar goed, ik doe gewoon alles wat ze vragen en mij krijgen ze echt niet zomaar weg.”
Mijn lift arriveerde en ik stapte in. Terwijl we wegreden zag ik nog net dat de andere man zijn horloge als laatste redmiddel had weten te gebruiken om vervolgens gehaast weg te kunnen lopen. De man die zo zijn best had gedaan in een ogenschijnlijk verslagen houding achterlatend.

Een paar dagen later voerde ik een gesprek met iemand die op zoek was naar werk. Toen hij nadrukkelijk vertelde dat hij ‘gewoon altijd zijn best doet’, kwam de gedachte aan het korte voorval eerder die week weer even naar boven. “Ik zorg altijd dat ik precies weet wat ze vragen en doe er alles aan om daaraan te voldoen. Ik vertel ze dan ook altijd dat ik bereid ben om alles te doen wat ze van me verlangen,” zei hij.

In weer een ander gesprek daarna vertelde iemand mij dat hij jaren lang zijn best had gedaan om zich in te zetten voor het bedrijf waarvoor hij werkte. Hij had zonder mokken alle vereiste cursussen gedaan, hoe vreselijk hij dat soms ook had gevonden. Uiteindelijk had hij het niet meer volgehouden en was hij op 54 jarige leeftijd in een burnout geraakt waardoor hij ruim negen maanden uit het arbeidsproces was geraakt. Toen hij na die tijd terug was gekeerd, om weer rustig op te bouwen, voelde hij dat hij zijn oude werktempo niet meer zou kunnen oppakken. De toppen van zijn kunnen waren in sterke mate afgevlakt en hij wist dat hij nooit meer de ‘onvermoeibare’ collega zou kunnen zijn die voor alles en iedereen zijn stinkende best deed.  Hij hield zichzelf voor dat hij een ander mens was geworden door zijn burnout. Er mankeerde nu immers van alles aan hem en hij had niet meer het vermogen om op zijn oude toppen te functioneren. Hij zag daarbij niet in dat hij het zelf was die een negatief  oordeel over zichzelf velde, door te kijken vanuit een perspectief waarvan hij slechts veronderstelde dat het de kijk van zijn chef en collega’s zou zijn. Zonder zich af te vragen of dit een reëel beeld was, of het zelfs ook maar te staven, voelde hij zich hierdoor anders, incompleet en zelfs waardeloos. Het maakte hem diep ongelukkig omdat hij niet meer kon zijn wie hij slechts dacht te zijn door de ogen van de ander.

In dergelijke gesprekken ervaar je de verslagenheid van het eindeloze zwoegen in het almaar ‘je best doen’ voor iets - of iemand anders. In het ‘ik doe mijn best’ blijkt vaak een ‘voorbijgaan aan zichzelf’ verscholen te zitten. Het ‘moeten voldoen aan’ is dikwijls de nog enige overgebleven focus geworden. Helaas zonder zo nu en dan nog eens goed te kijken naar wie men diep van binnen zelf eigenlijk (nog) is.

Desondanks, hoe diep men vaak ook zit, kunnen een aantal betrekkelijk simpele vragen ineens het begin vormen van een hernieuwde kijk op het leven.

• Waar liggen jouw interesses?
• Waar ben je goed in?
• Waardoor raak je geïnspireerd?
• Waar word je gelukkig van?

De vragen op zich komen natuurlijk vaker voorbij, maar het dieper onderzoeken van het enthousiasme, de passie en het verlangen die daarachter schuilen kan een mens opnieuw doen opbloeien. En als je goed oplet hoef je na een of meer van deze vragen alleen maar te reageren op hetgeen je aan de ander ziet; “Jee, je straalt helemaal, nu we het hier ineens over hebben.” Hiermee ervaar je het effect van positieve aandacht voor de ander (erkenning) en kun je samen nieuwe openingen creëren. Ineens voelt zo iemand weer dat men unieke eigenschappen bezit en voelt men dat hij/zij er daarom toe doet. Hoe simpel kan het zijn!

Afgelopen maand interviewde ik (voor een project in wording) een viertal mensen die elk een zekere bekendheid hebben verworven door de religieuze -/ spirituele weg die zij ooit besloten in te slaan. Elk van hen vond zijn/haar eigen weg vanuit een andere religie/stroming maar eenieder ontdekte op eigen wijze dat je jezelf vindt wanneer je naar de essentie van jouw eigen binnenste luistert.
Stel je maar eens voor dat je volledig stil wordt, zonder daarbij buiten jezelf te denken. Op dat moment ben je volledig met jezelf in je eigen ruimte; gedachte, gevoel, gewaarwording. Zelfs nuchter bekeken is het vrij logisch dat je daar jezelf in de meest pure vorm kunt ervaren. En van daaruit kun je dan ook het beste jouw persoonlijke krachten ontdekken die je verder kunnen brengen om dat te doen waar jij goed in bent, zodat je op een plek terecht kunt komen waar jij je zo prettig mogelijk voelt.

Het is echter niet iedereen gegeven of zelfs niet een ieders wens om zichzelf al dan niet in opperste volledigheid terug te trekken in zichzelf (retraite) om tot inzicht te komen. Ik wil ook niemand een religie of geloof opdringen of aanpraten - daarin is iedereen immers vrij - om tot een innerlijk of hoger weten te komen. Maar wat ik de mensen hierbij wel hoop mee te geven is dat zij zichzelf vaak een heel stuk gelukkiger kunnen voelen als ze meer zouden kijken naar de unieke, persoonlijke eigenschappen en vaardigheden die ze met zich meedragen en waarmee ze zich kunnen onderscheiden - diploma's, certificaten en onderscheidingen zelfs nog buiten beschouwing gelaten.

Je best doen begint altijd bij jezelf. Waarom zou je dan niet eens focussen op dat wat jou uniek en dus buitengewoon de moeite waard maakt, zodat je het ook voor jezelf doet? De rest zou eigenlijk bijzaak moeten zijn, zodat niets anders je nog uit het lood zou hoeven doen slaan. Dat dit gemakkelijker gezegd is dan gedaan is soms absoluut een feit, maar als iets de moeite waard zou zijn om je voor in te zetten is dat het wel. Doe je best!

Jouw Stap

Het gebeurt dikwijls dat mensen zich al langere tijd niet goed in hun vel voelen zitten. Ze weten heel goed dat het ene onbehaaglijke gevoel zich op het andere - aan het stapelen is, maar telkens worden die gevoelens weggeduwd – al dan niet bewust, in de hoop dat alle narigheid zich weer vanzelf zal oplossen. En dat lukt soms prima. Bijvoorbeeld  wanneer een feestje, een etentje, een middagje shoppen of een leuke vakantie tussendoor alle sores even doet vergeten. Het ondernemen van dergelijke activiteiten kan inderdaad  een heilzame werking hebben en het is dan ook beslist geen slecht idee om je daar op gezette tijden eens lekker in onder te dompelen. Voor de korte termijn helemaal niets mis mee.
Het wordt echter een heel ander verhaal wanneer men het zelfs druk begint te krijgen met al die leuke activiteiten tussendoor, waardoor de innerlijke problemen – waarvoor men even afstand nam  –  zich juist nog verder opstapelen.
Een andere manier waarop dikwijls wordt getracht  problemen uit de weg te gaan, is het zich storten op werk of andersoortige verplichtingen die men zichzelf oplegt of laat opleggen.  Met dergelijk vluchtgedrag worden belangrijke zaken steeds verder op de lange baan geschoven .

Iedereen weet dat een confrontatie met de realiteit uitgesteld kan worden, maar dat deze zich vroeg of laat toch zal aandienen – met of zonder ‘volle emmer’. Op een dag ploft het ‘expansievat’ en zit je met de brokstukken.
Uitstel- en vluchtgedrag zijn in zekere zin rationele gedragingen. Het zijn immers keuzes die je maakt voor pleziertjes of verplichtingen die een goed of beter gevoel op de korte termijn oproepen, terwijl het aanpakken van het werkelijke (onderliggende) probleem mogelijk op langere termijn pas iets oplevert.  We willen ons immers nú goed voelen en later zien we dan wel weer verder.

Op een dieper niveau bekeken zien we dat  uitstellen of vluchten vaak tot stand is gekomen uit gevoelens van (onmacht uit) angst. Soms wil men juist heel graag een oplossing vinden, maar is men bang voor de gevoelens en/of gevolgen die zich daarbij mogelijk zullen aandienen . Het is de angst voor het onbekende, zonder direct te beseffen dat er ook ‘gereedschap’ voor handen is om een betere situatie aan te wenden of er in het uiterste geval een staat van acceptatie mee te creëren. 

Wanneer men zo vermoeid is geraakt dat alleen de gevoelens rond de problematiek nog maar aanwezig lijken te zijn, is het zeer begrijpelijk als men (even) niet ziet hoe men hier weer uit zal komen. Het ontbreekt dan aan voldoende overzicht. Ieder mens bezit echter kwaliteiten waarmee weer een andere wending kan worden gegeven aan ongewenste situaties/gevoelens. Soms kan het handig  of efficiënt zijn hierbij hulp in te schakelen.

Een stap naar hulp kan al een te grote stap lijken, al weet men van binnen dikwijls dat het goed zou zijn om een keer gestructureerd te praten over hetgeen dwars zit. Al is het maar om ‘gewoon’ even te kunnen ventileren zonder daarbij ‘gestoord’ te worden door goedbedoelde ‘diagnoses’ en/of adviezen van mensen uit je omgeving, die overigens graag willen helpen maar eigenlijk niet voldoende in staat zijn om bijvoorbeeld voldoende objectief te blijven.
Wanneer een (eerste) stap naar hulp uiteindelijk is gezet geeft dat vaak al wat ruimte, hetgeen o.a. laat zien dat vrijuit praten helpt. Hiermee is echter nog niet gezegd dat alles is opgelost, want daarvoor zal men uiteindelijk zelf in actie moeten komen. Niets gaat vanzelf op een weg van A naar B. Niemand kan immers zonder enige beweging, vanuit volledige stilstand, de overkant van de straat bereiken. Als een ander dat voor je doet weet je niet hoe het voelt om zelf de nodige stappen te zetten en zal de ‘les’ zich vroeg of laat ongetwijfeld nogmaals aandienen. 

Als counsellor luister ik in eerste instantie goed en laat mensen hun eigen verhaal zodanig aan zichzelf vertellen dat ze (beter) gaan zien en voelen waar de schoen wringt. Men geeft daarmee eigenlijk zichzelf langzaam maar zeker de inzichten die nodig zijn om verder te komen . Door de aandacht op persoonlijke talenten/kwaliteiten te vestigen, worden (nieuwe) mogelijkheden geboden waarmee stappen gezet kunnen worden om belettende angsten te overwinnen. Ik blijf altijd op de juiste afstand om het overzicht te behouden, maar ben tegelijkertijd heel dichtbij om de juiste reflecties en feedback te kunnen geven die de persoon in kwestie naar een moment brengen waarop hij/zij voor weer een nieuwe stap zal komen te staan. 
Wanneer men echter vasthoudt aan de intensiteit van het probleem, zal het geheel of gedeeltelijk in stand blijven.  De weg naar beter begint immers met de stap die je zelf zult moeten zetten. De tweede stap brengt beide benen weer bij elkaar  en zo kun je stap voor stap het vertrouwen in de beweging richting het uiteindelijke doel trainen, zodat angst gaandeweg een goede kans krijgt om te verminderen en/of te verdwijnen. 

Het besef dat vasthouden aan huidige onzekerheden en angsten je geen stap dichterbij een gewenste oplossing zal brengen, is een realiteit waarvoor je uiteindelijk niet meer zal kunnen wijken. Jouw eerste stap in de richting van verandering/verbetering is altijd jezelf daarvoor openstellen, zodat het vertrouwen in de volgende stap kan groeien bij het besef dat je bewust een nare periode achter je wilt laten en wilt werken met de mogelijkheden die je nieuwe perspectieven en kracht kunnen geven om uiteindelijk bij je doel uit te komen.

Nieuwe perspectieven

Een van de woorden waar velen van ons zo langzaam maar zeker erg moe van beginnen te worden is wel het woord ‘crisis’. De media pakken het onderwerp gretig aan om aan de ene kant eindeloos verslag uit te kunnen brengen, maar jammer genoeg ook omdat dit akelige fenomeen een feit is. We kunnen de gevolgen hiervan niet zomaar negeren of ontkennen, want er zijn inmiddels al tal van slachtoffers en schrijnende gevallen te betreuren.
Vanzelfsprekend valt een donker getinte tijd van teloorgang een getroffen mens erg zwaar, en natuurlijk is het te begrijpen dat men zich boos kan maken over de wijze waarop de machthebbers over het grote geld een underdog lijken te creëren en deze in stand houden door de wereld doorlopend in onduidelijkheden te hullen, over hoe het bijvoorbeeld precies werkt met ‘ons’ geld. Gesjoemel en bedrog met als doel macht in stand te houden zijn immers van alle tijden – daar is niets nieuws aan.
Het is echter de uitzichtloze sfeer waarin de berichtgeving omtrent alles wat naar crisis ruikt over het algemeen gehuld gaat, en de manier waarop ‘iedereen’ daarin lijkt te blijven hangen. Een negatieve focus waar niemand vrolijk van wordt, waar je haast liever je kop voor in het zand zou steken, terwijl een positieve focus ons mensen nu juist een stuk verder zou kunnen helpen. 

We leven inderdaad in een tijd vol onrust en financiële neergang/schommelingen, maar kennelijk is dit een gevolg van een tijd die hiervoor lag, toen we geld als (het ultieme) geluk aanduidden. De huidige neergang kan dus tegelijkertijd ook weer het begin van een (nieuwe, toekomstige) opwaartse beweging zijn. Als we dat maar willen beseffen en niet slechts zullen blijven focussen op dat troosteloos uitziende perspectief, waardoor we het gevaar lopen aan de werkelijke eigenheid van onze samenleving, maar vooral aan die van onszelf, voorbij te gaan waardoor we op een (wereldwijde) burnout afstevenen.

Wat we nodig hebben zijn nieuwe perspectieven. Mensen met visie in plaats van symptoombestrijders die daarmee, al dan niet bewust, naar de pijpen van voornamelijk op zichzelf gerichte belanghebbers dansen.
Onze authentieke eigenheid is te alle tijden het meest belangrijke waarmee we rekening dienen te houden, willen we onszelf gelukkig (blijven) voelen. Dat geldt voor de samenleving, maar om te beginnen voor de individuele mens die uiteraard met de rest moet samenleven en -werken.
Alles/iedereen heeft zo'n eigenheid die gevoed wil worden met passende, positieve energie. Dat klinkt misschien een beetje zweverig, maar tegelijkertijd is dat ook weer een nuchtere, logische beredenering. Een banketbakker maak je immers ook niet direct en intens gelukkig met het reservewiel van een hoogwerker bij de vervaardiging van een traditionele, ambachtelijke roomsoes.

Een mooi en groots voorbeeld van een totaal ander perspectief dan we gewend zijn vind ik op dit moment de aanwezigheid van (o.a.) André Kuipers in de ruimte. Juist omdat deze man een Nederlander is en zo gewoon en sympathiek op ons over komt, lijkt hij de ruimte (de totale kosmos) voor ons (in ieder geval voor mij) een stukje dichterbij te brengen.
Wij kennen die ruimte vooral vanuit ons eigen perspectief op aarde. Een donkere hemel, met op heldere nachten de aanblik van duizenden, miljoenen sterren, planeten en tal van andersoortige hemellichamen waarover we wel heel veel en steeds meer weten, maar zeer vermoedelijk nog niet eens een procent van alles wat we daarvan allemaal nog lang niet weten.
We kennen de aanblik van de maan en de zon en we hebben misschien zelfs meegemaakt dat een van die twee verduisterd werd, maar we kennen die zo bijzondere, alom aanwezige ruimte echter alleen vanuit ons eigen perspectief op aarde – op een paar bofkonten onder ons na natuurlijk.

Het zijn die mensen die ooit verder keken dan we ons konden voorstellen, die ooit stappen hebben gezet om onze perspectieven te veranderen; de zaak eens van een andere kant te bekijken. ‘Onze’ André Kuipers is een van die mensen die ons kan vertellen over een van die vele andere perspectieven die we vanuit onze aardse positie maar moeilijk kunnen bevatten. 

Ook op aarde ontdekten en ontdekken mensen, die geloven dat er meer is dan we tot op heden konden zien, beleven en meten, andere ‘werelden’ en perspectieven. Deze zoekers en ontdekkers hebben ons al tal van nieuwe inzichten opgeleverd. En dat ging lang niet altijd vanzelf!
Een duidelijk voorbeeld hiervan is het ooit onvoorstelbare inzicht dat onze aarde rond is. Er was immers een tijd dat men beweerde en volhield dat die plat was. En wee degene die dat durfde te ontkennen tegenover de toenmalige machthebbers, die er alle baat bij hadden om de mensen dom en klein te houden.

Het zijn zij die net even een stapje opzij doen van de plek waar je ‘normaal’ gesproken staat. Een stapje naar links of rechts, een buiging door de knieën of een klein sprongetje omhoog, waardoor je hetzelfde ‘beeld’ vanuit een ander perspectief kunt bekijken en waarmee kanten zichtbaar worden die er eerder zelfs niet eens leken te zijn.
Wetenschappelijk onderzoekers, maar bijvoorbeeld ook kunstenaars en musici zijn grote voorbeelden van mensen die onze perspectieven al zo dikwijls hebben veranderd. Ze hebben ons op creatieve wijze laten zien en horen dat je vanuit je eigen weten en kunnen al verder kunt komen dan je eerder voor mogelijk hield. 

Ook in je eigen leven kun je de (bewuste) keuze maken om een ‘stapje’ naar links of naar rechts te zetten; om vanuit je huidige positie je persoonlijke perspectief te veranderen. Al is het maar voor even, om te proberen of te ervaren hoe ‘alles’ er ook uit kan zien als je de spirit en de moed hebt om je aan die ‘beweging’ over te geven.

Een crisis, welke dan ook, is pas echt een onomkeerbare crisis als je almaar vast blijft houden aan de heftigheid van de schok op het moment dat de intensiteit daarvan bij jou persoonlijk doordrong.
Erken beslist je angst en/of je wanhoop op of na het moment dat je iets akeligs overkomt. Neem vooral de tijd die voor jou belangrijk is om te beseffen waar je je op dat moment bevindt, en creëer vervolgens nieuwe hoop  door jezelf te ‘bewegen’ in andere (nieuwe) richtingen, om zodoende van daaruit ontstane andere perspectieven (nieuwe) kansen en krachten te ontdekken die je uit de benarde positie van de/een crisis kunnen helpen. 

NB: Met veel genoegen volg ik overigens zowel de weblog als het Twitter-account @astro_andre van André Kuipers, waarmee hij ons in woord en beeld unieke (nieuwe) perspectieven toont.